Co to jest sprawa wiodąca?

Sprawą wiodącą jest sprawa sądowa, której wynikiem jest orzeczenie stanowiące precedens. Może ustanawiać nowe pojęcie prawne lub interpretować prawo w nowy sposób. Sprawy wiodące wnoszą wkład do zbioru prawa i są wykorzystywane przez innych prawników i sędziów w przyszłości przy zajmowaniu się podobnymi sprawami. Niektóre są znane ogółowi społeczeństwa, ponieważ wywarły tak głęboki wpływ na dziedzinę prawa i kulturę społeczeństwa.

Kiedy sędziowie rozpatrują sprawy, oceniają informacje w sprawie z obowiązującym prawem i precedensem, aby podjąć decyzję, która ich zdaniem jest zgodna z obowiązującym systemem prawnym. Czasami nie jest to możliwe. Sprawa może kwestionować obowiązujące prawo, może argumentować za reinterpretacją prawa lub może mieć tak wyjątkowy charakter, że nie ma zastosowania żaden znany precedens ani prawo. W takich przypadkach decyzja podjęta przez sędziego będzie wiązała się z ustanowieniem precedensu. Pozwala to na ewolucję systemu prawnego w miarę pojawiania się nowych sytuacji i zmiany podejścia do prawa; na przykład w wielu krajach obowiązywały kiedyś przepisy przeciwko mieszaniu ras i nie są już dłużej uważane za legalne ani właściwe.

Sprawy wiodące to najważniejsze sprawy z danej dziedziny prawa, stanowiące precedens, którego przestrzegają inni prawnicy. Czasami wynik sprawy wiodącej może zostać zakwestionowany przez prawnika lub sędziego, który nie zgadza się z rozstrzygnięciem. Kiedy takie sprawy zostaną odrzucone, to z kolei ustanawia precedens i zagraża sprawom, które zależały od tej wiodącej sprawy, ponieważ ich wyniki również mogą już nie być ważne. Sprawy wiodące składają się z części orzecznictwa, zbioru prawa wywodzącego się z decyzji prawnych, a nie z przepisów uchwalonych przez rząd.

Zazwyczaj sądy wyższej instancji są zaangażowane w sprawę wiodącą. Sąd wyższej instancji może zostać wezwany do uchylenia orzeczenia sądu niższej instancji, wyjaśnienia interpretacji prawa lub podjęcia innych działań, które mogą skutkować ustanowieniem precedensu prawnego. W rezultacie postępowania przed sądami wyższej instancji są zwykle uważnie śledzone, gdy dotyczą kwestii kontrowersyjnych, ponieważ przedstawiciele mediów i środowiska prawniczego chcą wiedzieć, czy sąd ustali sprawę wiodącą.

Niektóre przykłady wiodących spraw to Law przeciwko Kanadzie (1999) w Kanadzie, Fagan przeciwko Metropolitan Police Commissioner (1969) w Wielkiej Brytanii oraz Miranda przeciwko Arizonie (1966) w Stanach Zjednoczonych.