Τι σημαίνει «Αφήστε τους να φάνε κέικ»;

Σύμφωνα με τον ιστορικό μύθο, η κραυγή της Μαρίας Αντουανέτας «Αφήστε τους να φάνε κέικ!» ήταν το άχυρο που έσπασε την πλάτη της καμήλας κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Η ιστορία λέει ότι η Μαρία Αντουανέτα, βασίλισσα της Γαλλίας, ενημερώθηκε ότι οι υπήκοοί της λιμοκτονούσαν επειδή δεν είχαν ψωμί. Ήταν τόσο χαϊδεμένη και δεν είχε καμία επαφή με την πραγματικότητα της ζωής των φτωχών που τους πρότεινε να φάνε κέικ, κάτι που θα έκανε αν της είχε τελειώσει το ψωμί. Η Μαρία Αντουανέτα καταδικάστηκε για προδοσία και εκτελέστηκε το 1793, μήνες αφότου ο σύζυγός της, ο βασιλιάς Λουδοβίκος XVI, είχε την ίδια μοίρα.

Στην πραγματικότητα, η φράση προηγείται της βασιλείας της Μαρίας Αντουανέτας. Ο Jean-Jaques Rousseau, ένας φιλόσοφος που άνοιξε το δρόμο για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό, έγραψε για μια «πριγκίπισσα» που είπε, «Qu’ils mangent de la brioche», όταν άκουσε ότι οι χωρικοί δεν είχαν ψωμί. Ενώ το μπριός δεν είναι τόσο υπερβολικό όσο το κέικ, η φράση έχει βασικά το ίδιο νόημα. Η ιστορία που διηγήθηκε ο Ρουσσώ χρησίμευσε για να απεικονίσει το τεράστιο χάσμα μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών της εποχής του, αλλά γράφτηκε όταν η Μαρία Αντουανέτα ήταν μόνο παιδί και δεν ήταν ακόμη βασίλισσα της Γαλλίας.

Κανείς δεν γνωρίζει την πραγματική προέλευση της φράσης «αφήστε τους να φάνε κέικ», αλλά μπορεί να ήταν μια διαδήλωση ενάντια στην εκμετάλλευση των φτωχών, παρά ένα απατηλό σχόλιο που αποκάλυπτε την άγνοια του ομιλητή. Στη Γαλλία του 18ου αιώνα, οι αρτοποιοί ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να πουλούν μπριός και άλλα φανταχτερά ψωμιά στην ίδια τιμή με το κανονικό ψωμί, εάν το τελευταίο ήταν εκτός αποθέματος. Επομένως, η αρχική δήλωση μπορεί να σήμαινε «μην αφήνετε τους φτωχούς να λιμοκτονούν αν δεν υπάρχει απλό ψωμί».

Ένας βιογράφος ισχυρίστηκε ότι η σύζυγος του Λουδοβίκου XIV, Μαρί-Τερέζ, ήταν η πρώτη που είπε «Αφήστε τους να φάνε κέικ», αλλά παραμένει ασαφές εάν η ιστορία είναι αυστηρά πραγματική ή απλώς μια μεταφορά της παρακμής της γαλλικής αριστοκρατίας.